|
|
|
|
“Những
giải pháp cấp bách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị
di sản âm nhạc cổ truyền của các dân tộc thiểu số ở
Việt Nam",
mã số CTDT.29.17/16-20” do
Viện Âm nhạc chủ trì thực hiện... |
|
TTH - Không chỉ nghiên cứu âm nhạc dưới góc độ
của âm nhạc học, tuyển tập nghiên cứu, phê bình âm nhạc
truyền thống Việt Nam của nhạc sĩ Vĩnh Phúc (nguyên Viện
trưởng Viện Nghiên cứu âm nhạc, Học viện Âm nhạc Huế)
tiếp cận âm nhạc truyền thống dưới góc nhìn của văn hóa,
ngôn ngữ, dân tộc… |
|
Vào TK XVI, XVII, sự xuất hiện của phủ Giày, đền
Sòng với sự chứng giám sắc phong của nhà nước
phong kiến thời bấy giờ đã đánh dấu sự ra đời
của tín ngưỡng thờ mẫu. Các nhà nghiên cứu gọi
đây là thời kỳ sơ khai của đạo Mẫu và xem đó là
một hiện tượng biểu thị sự giác ngộ tinh thần
dân tộc của tầng lớp nho sĩ, họ khát khao hướng
tới một kiểu tôn giáo có sắc thái riêng của Việt
Nam... |
|
Đầu triều Nguyễn ngoài thiết chế “Ty trúc” (đàn
sáo = Tế nhạc), “Cổ xúy” (trống kèn = Đại
nhạc), đến thời Minh Mạng đã cho “khảo
lại đồ bát âm”
để đồ nhạc. Thiết chế này thể hiện bằng các
nhạc cụ trong dàn nhạc Huyền, với cơ cấu
nhạc khí tương tự như bát âm trong dàn "Đường
thượng chi nhạc" triều Lê... |
|
|
Đồng bằng và Trung
du Bắc Bộ là một Vùng dân ca lớn. Những sinh hoạt ca
hát dân gian ở đây mang đậm dấu ấn văn hóa cổ truyền
của dân tộc, mà chừng mực nào đó, ở mỗi thể loại đều
phản ánh những sinh hoạt tinh thần của cộng đồng, xã
hội người Việt xưa. Những lễ nghi, lề lối, thủ tục...
gắn bó với hội hè, đình đám, lễ lạc theo mùa vụ, mà
nổi trội lên là hội Thu và hội Xuân, ảnh hưởng trực
tiếp đến hình thức diễn xướng và hình thành đặc
trưng nghệ thuật riêng cho mỗi thể loại. Hát Trống
quân, hát Quan họ, hát Xoan... với lề lối và thể hát
đối đáp, giao duyên nam nữ; những thủ tục, lễ thức
tín ngưỡng... đều chứa đựng yếu tố phồn thực trong
đời sống tinh thần của cư dân nông nghiệp người Việt
cổ... |
|
Văn hóa cổ truyền của các tộc người ở Tây
Nguyên, cũng như các tộc ít người khác trong
cộng đồng các dân tộc Việc Nam, như lời cảnh
báo của GSTS Tô Ngọc Thanh: vốn được sinh ra
trong điều kiện của nền văn minh nông nghiệp
lạc hậu và của xã hội chậm phát triển, đang
bị thử thách gay gắt trước những yêu cầu của
sự phát triển của xã hội hiện đại, mà trước
hết là xu hướng công nghiệp hóa, đô thị hóa
và toàn cầu hóa mọi mặt đời sống của con
người. |
|
Trong sự nghiệp sáng tác của
Hoàng Thi Thơ, gồm hằng trăm
ca khúc và nhiều thể loại âm
nhạc khác, thì mảng đề tài
quê hương với "đồng xanh,
lúa vàng, gió mát, trăng
thanh" đã tạo nên một sắc
màu, một âm điệu đặc trưng
trong âm nhạc, vẽ nên một
bức tranh thủy mạc gắn bó
một thời với làng quê Việt
Nam xinh đẹp, thanh bình... |
|
Âm nhạc Huế - gồm cả âm nhạc
bác học và dân gian tuy hình
thành trên cơ sở hai điệu
thức Bắc và Nam nhưng chúng
đã bộc lộ những nét khu biệt
rất rõ rệt.
Bước đầu khảo sát các bài
bản ca, đàn Huế, cả bác học
và dân gian chúng tôi có
nhận xét sơ bộ: âm nhạc Huế,
chỉ sử dụng một thang âm duy
nhất,... |
|
Có thể nói hát Ả đào, hay Ca
Trù là một nét son trong
truyền thống sinh hoạt nghệ
thuật âm nhạc chuyên nghiệp
cổ truyền của người Việt.
Không quá đáng nếu cho rằng:
hát Ả đào, suốt một chiều
dài lịch sử, bằng một sức
sống mãnh liệt đã cô đúc và
tiềm ẩn trong nó những tín
hiệu đặc trưng độc sáng của
văn hóa dân tộc. Một thể
loại mà trong tiến trình
phát triển đã thích ứng, hòa
nhập với đủ mọi thiết chế
văn hóa của xã hội Việt Nam:
vừa mang tính chuyên nghiệp
cao trong cung vua phủ chúa
(hát
cửa quyền); vừa
mang đậm yêú tố dân gian
trong tín ngưỡng thờ thần
hoàng ở hàng xã hàng huyện (hát
cửa đình)
và kể cả giai đoạn "bán
chuyên" như ở môi trường hát
nhà tơ, hát cô đầu, quan
viên... |
|
Dưới thời Khải Định (1916 – 1925), năm 1919 nhà vua
cho lập một dàn nhạc kèn hơi theo kiểu Pháp để làm
công tác đối ngoại, phục vụ cho các nghi lễ do triều
đình tổ chức như các buổi đón khách, tiếp sứ…Dàn
nhạc thường cử hai bài quốc ca Pháp (Marseillaise)
và quốc ca Nam triều… Dàn nhạc kèn hơi này gồm có 35
nhạc công vừa sử dụng các loại kèn của phương Tây và
cả nhạc cụ dân tộc do ông Trần Văn Liêu làm nhạc
trưởng... |
|
|
|